AS9102 — Aerospace First Article Inspection Requirement

 

SAE International (Avrupa eşdeğeri EN9102, Japonya’da JISQ9102 olarak geçer.)

 

AS9102, havacılık, uzay ve savunma sanayinde üretilen parçaların veya montajların, tasarım gerekliliklerine tam olarak uygun üretildiğini doğrulamak için yapılan İlk Parça Muayenesi (First Article Inspection – FAI) sürecini tanımlar.

 

“Bir parçayı veya montajı, tüm teknik çizim ve spesifikasyonlara göre üretebildiğini kanıtlayan dokümante edilmiş doğrulama sürecidir.”

 

AS9102’nin Amacı

Parçanın tasarım şartlarına uygun üretildiğini kanıtlamak

Üretim sürecinin tekrarlanabilir ve kontrol altında olduğunu göstermek

Ürün konfigürasyonunu doğrulamak

Tedarik zincirinde izlenebilirlik ve dokümantasyon disiplini sağlamak

Seri üretim başlamadan önce müşteri güveni oluşturmak

 

Ne Zaman FAI (First Article Inspection) Yapılır?

AS9102’ye göre FAI şu durumlarda zorunludur.

 

Durum                                                                    Açıklama

✅ Yeni Parça Üretimi                                           Yeni ürün veya parça ilk defa üretiliyorsa

🔄 Tasarım Değişikliği                                          Teknik resimde, malzemede, formda, uygunlukta değişiklik varsa

🏭 Üretim Süreci Değişikliği                                 Yeni makine, kalıp, tesis, yöntem veya tedarikçi kullanılıyorsa

⏳ Üretim Arası Uzun Süre Geçtiyse                   Uzun duruş sonrası yeniden üretim yapılıyorsa

⚙️ Bakım veya Tamir Sonrası Yeniden Üretim     Kritik parçalarda işlem değişikliği olduysa

 

AS9102 FAI Formları

Standart, FAI dokümantasyonu için 3 temel form tanımlar.
Bunlar genelde “FAI Package” olarak bir arada tutulur.

 

Form No          Adı                                                                                                              İçeriği

Form 1            Part Number Accountability (Parça Bilgileri)                                               Parça numarası, revizyonu, konfigürasyon, alt parça ve montaj bilgileri

Form 2            Product Accountability – Materials, Processes, and Functional Tests        Kullanılan malzemeler, özel prosesler (ör. ısıl işlem, boya), test sonuçları

Form 3            Characteristic Accountability, Verification, and Compatibility Evaluation    Teknik çizimdeki tüm ölçülerin ve toleransların ölçüm sonuçları (tam tablo)

 

AS9102 FAI İçeriği

Bir FAI dosyasında genellikle şunlar bulunur:

FAI Form 1–3 (zorunlu)

Teknik çizimlerin balonlanmış kopyası (ballooned drawing)

Ölçüm raporları (CMM, manuel ölçüm vs.)

Test sonuçları (malzeme, fonksiyonel test)

Malzeme sertifikaları

Özel proses onay belgeleri (ör. NDT, kaplama, kaynak)

Kalibrasyon sertifikaları

Ürün fotoğrafları (isteğe bağlı)

 

FAI Türleri

Tür                Açıklama

Full FAI         İlk kez yapılan veya büyük değişikliklerde, tüm karakteristiklerin ölçüldüğü tam FAI

Partial FAI    Sadece değişiklik yapılan ölçü veya özelliklerin doğrulandığı kısmi FAI

 

AS9102’nin Faydaları

Üretim hatalarını erken tespit eder

Süreç kontrolünü iyileştirir

Tedarikçiler arasında standart kalite doğrulaması sağlar

Sertifikasyon denetimlerinde (AS9100) güçlü kanıt sunar

Müşteri güvenini artırır

 

AS9100 ve AS9102 İlişkisi

Standard      Kapsam

AS9100        Kalite Yönetim Sistemi gerekliliklerini tanımlar

AS9102        Bu sistemin içindeki ürün doğrulama (FAI) sürecini detaylandırır

AS9102, AS9100 madde 8.5.1.3 “Production Process Verification” maddesini uygulama standardıdır.

 

Özet

Başlık                         Bilgi

Standard Kodu          AS9102 Rev C (güncel sürüm, 2023)

Kapsam                     İlk parça muayenesi (FAI) gereklilikleri

Sektör                        Havacılık, uzay, savunma

Dokümanlar               FAI Form 1–3 + destek belgeleri

İlgili Standardlar        AS9100, AS9145, AS9131, AS9103